Zatrudnianie cudzoziemców a przepisy polskiego prawa

Z danych resortu pracy wynika, że w sierpniu ubiegłego roku padł rekord bezrobocia w Polsce. Ministerstwo wyliczyło, że w sierpniu 2018 roku bezrobocie wyniosło 5,8% a liczba bezrobotnych spadła do 950 tys. osób. Minister rodziny, pracy i polityki społecznej w jednym z wywiadów podkreślała, że: „Jesteśmy w towarzystwie krajów, które są w czołówce najniższego bezrobocia… Brakuje nam rąk do pracy i pracodawcy narzekają…” Jak podawały portale dot. finansów i prawa pracy Rząd RP ma plany, aby ściągać Polaków z zagranicy, wprowadzić szereg ułatwień dla cudzoziemców oraz imigrantów. Ministerstwo poprzez nowelizację prawa pracy chce m.in. ułatwić cudzoziemcom podejmowanie legalnej pracy w Polsce. Celem nowo obowiązujących przepisów ma być zwiększenie elastyczności działania urzędów pracy oraz zachęcanie obywateli do powrotu do kraju dzięki preferencyjnym pożyczkom na założenie działalności gospodarczej. Zmiany są konieczne, tym bardziej, że dotychczasowe przepisy obowiązywały od 14 lat, a rynek pracy mocno się zmienił. Z brakiem rąk do pracy borykają się właściciele firm budowlanych i produkcyjnych. Co się zmieni w 2019 roku? Jak zatrudnić cudzoziemca? Jeśli rozważasz zatrudnienie w swojej firmie cudzoziemca ten artykuł jest skierowany do Ciebie! Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości - szukaj fachowej porady u specjalistów!

Nowelizacja ustawy

Nowelizacje ustawy o rynku pracy przygotowało Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej. Już końcem lipca ubiegłego roku projekt trafił do konsultacji społecznych i międzyresortowych uzgodnień. Celem nowelizacji jest dostosowanie przepisów związanych z rynkiem pracy do nowych realiów oraz dostosowanie przepisów do unijnych rozporządzeń. Nowe przepisy mają ułatwić pracę w Polsce obywatelom państw trzecich, w tym głównie naukowcom i studentom. Polska musi dostosować swoje przepisy prawa pracy do unijnej dyrektywy 2016/801. Dyrektywa ta reguluje sprawę wjazdu i pobytu obywateli spoza Unii Europejskiej. Związana jest ona z pracą zawodową oraz naukową, wolontariacką czy na przykład wymianą młodzieży.

źródło: Pixabay

Jakie zmiany dot. zatrudniania cudzoziemców znajdują się w ustawie?

Projekt został zatwierdzony przez rząd 20 listopada 2018 roku. Większość nowych przepisów ma wejść w życie po 30 dniach od ogłoszenia ich w Dzienniku Ustaw. Zaczną więc obowiązywać w 2019 roku. Co przewiduje nowa ustawa? Na przykład wprowadzenie procedury zatwierdzania jednostek przyjmujących cudzoziemców oraz przedłużania okresu zatwierdzenia i cofania wydanych zezwoleń. Rządowi szczególnie zależy na przybywaniu do Polski wysokowykwalifikowanych obywateli państw trzecich (naukowców i studentów). Jednak jak pokazuje praktyka ostatnich lat, to pracownicy fizyczni będący cudzoziemcami są najchętniej zatrudniani w Polsce. Obrazują to wykresy:

Cel zmian w zatrudnianiu cudzoziemców

W zakresie zatrudniania cudzoziemców głównym celem jest uporządkowanie obowiązujących dotychczas regulacji, ale są też zmiany dosyć ewolucyjne. Na przykład:

• wydłużenie dopuszczalnego okresu pracy w procedurze oświadczenia do 12 miesięcy w  ciągu 18 kolejnych (obecnie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12)
• i obowiązek składania wniosków o dokumenty legalizujące pracę (oświadczenia i zezwolenia na pracę).
• Zmiany mają mieć też wpływ na szeroki wymiar transferowy pracowników na terenie poszczególnych państw UE. Wiąże się to z pracą w korporacjach międzynarodowych, które mają mieć ułatwione tzw. transfery wewnątrzkorporacyjne.

Nowe regulacje

Jakie nowości zawiera nowelizacja ustawy?

• Nowością jest tzw. szybka ścieżka dla zawodów pożądanych dla gospodarki oraz uzyskiwanie zezwoleń na pracę bez opinii miejscowego starosty, co miało miejsce dotychczas.
• Wspominana wyżej dłuższa praca na podstawie oświadczeń oraz fakt, że oświadczenie ograniczone zostaną tylko do sytuacji wydawania tzw. zezwoleń na pracę A. Nie będą one dotyczyć członków zarządu osób prawnych oraz pracowników delegowanych do Polski przez duże firmy.
• Wnioski mają być składane w formie elektronicznej.
• Zakłada się też, że umowa o pracę będzie automatycznie rozwiązywane wraz z utrata prawa do legalnego wykonywania pracy.
• Ustawodawca nakłada obowiązek na przedsiębiorców, aby wynagrodzenie cudzoziemca dostosować do aktualnego minimalnego wynagrodzenia za pracę.
• Obywatele Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy będą mogli zalegalizować swoją pracę poprzez oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi.
• Zakłada się też uproszczone przechodzenie z oświadczenia na zezwolenie na pracę i z konieczności rejestrowania nowego oświadczenia.

 W znowelizowanej ustawie jest też mowa o tym, w jakich przypadkach starosta miejscowy może odmówić rejestracji oświadczenia o pracy oraz to jakie rodzaje wiz pozwalają na pracę w Polsce. Szczegółowe przepisy dot. ruchu bezwizowego oraz związane z tym zasady legalizacji pracy obywateli państw spoza UE przebywających w kraju w ramach tzw. ruchu bezwizowego.

źródło: Pixabay

Czy można zatrudnić cudzoziemca bez formalności?

Istnieje taki przypadek, ale tylko wówczas, gdy jest on obywatelem Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego bądź pochodzi ze Szwajcarii. Statystyki pokazują na wciąż rosnące zapotrzebowanie cudzoziemców spoza UE na polskim rynku pracy. Mieszkańcy UE, Norwegii, Islandii, Lichtensteinu i Szwajcarii mają łatwiej. Mogą oni dowolnie przemieszczać się i podejmować pracę w naszym kraju. Jedynym ich obowiązkiem jest  konieczność zarejestrowania pobytu, w przypadku gdy okres zamieszkiwania przekracza 3 miesiące. Pamiętać należy, że w Polsce obowiązuje tzw. obowiązek meldunkowy, co oznacza, że  podczas załatwiania meldunku osoba będąca cudzoziemcem otrzymuje numer PESEL.

Dużo więcej formalności dla cudzoziemców spoza UE

Dotychczas jednak pracodawców nie odstraszała biurokracja związana z obszernymi formalnościami. Dotychczas, aby zatrudnić cudzoziemca spoza UE pracodawca musiał dobrać odpowiednią ścieżkę zatrudnienia dla pracownika, uzyskać zezwolenia wojewody, starosty, przejść tzw. test rynku pracy. Przepisy określały, że każdy cudzoziemiec, który na mocy odrębnych przepisów nie został zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę, musi je posiadać. Formalności są po stronie osoby zatrudniającej.

Pracodawca zatrudniający cudzoziemców podlega kontroli

Pracodawcy zatrudniający cudzoziemców mogą zostać skontrolowani przez PIP oraz Straż Graniczną. Sprawdza się:

- legalność pracy cudzoziemca,

- ważność dokumentów (wiza, zezwolenie na pracę),

- zgodność wykonywanej pracy ze stanowiskiem wskazanym na zezwoleniu,

- umowę o pracę, zgłoszenie do ZUS.

Cudzoziemcy spoza UE

W Polsce obowiązuje procedura, która zakłada, że cudzoziemca uzyskuje zezwolenie na pobyt na pracę. Zezwolenie wydawane jest na okres 3 lat. Pozwolenie na pracę jest ważne przez rok. A utrata pracy nie skutkuje utratą zezwolenia na pobyt czasowy.  Na podstawie dotychczasowego zezwolenia na pracę uzyskuje się kolejne.

źródło: Pixabay

Porady dla osób chcących zatrudnić cudzoziemca

Oto kilka porad dla osób chcących zatrudnić w swojej firmie cudzoziemca:

- umowa o pracę może być zawarta w innym języku niż polski, ale musi być zawarta w języku polskim, gdy osoba świadcząca pracę zamieszkuje na terytorium RP  w chwili zawarcia umowy, bądź gdy praca ma być wykonywana na terytorium Polski. Umowa o pracę lub inne dokumentu związane z podjęciem pracy mogą być sporządzone w innym języku na wniosek osoby świadczącej pracę.

- stosunek pracy cudzoziemca określa, że stosuje się polskie przepisy prawa pracy.

- świadczący pracę ma prawo do godziwego wynagrodzenia. Wypłata powinna odpowiadać rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom posiadanym przez pracownika. Powinno też uwzględniać ilość i jakość świadczonej pracy. Wynagrodzenie nie może być niższe niż najniższa krajowa pensja.

- pracownik - cudzoziemiec powinien być ubezpieczony, chyba, że mówią inaczej inne przepisy. Na przykład cudzoziemiec nie przebywający w Polsce na stałe, który jest pracownikiem np. placówki dyplomatycznej lub innych międzynarodowych instytucji nie podlega ubezpieczeniu społecznemu w naszym kraju.

- wprowadzono obowiązek elektronicznego składania wniosków o zezwolenia i oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy. Obowiązek ten jednak dotyczy agencji pracy tymczasowej. Elektroniczne wnioski nie będą także obciążały podmioty, które wydają tylko jeden wniosek o wydanie zezwolenia na pracę sezonową lub jedno oświadczenie w roku kalendarzowym

- ważną informacją jest to, że wojewodowie i starości miejscowi podczas badania zasadności odmowy wydania zezwolenia na pracę w przypadku podejrzenia, że wniosek został złożony dla pozoru, będą sprawdzać opłacanie i ewentualne zaległości firmy z tytułu podatku. Dotychczas sprawdzano wszystkie należności związane z podatkami (VAT, od czynności cywilnoprawnych, od nieruchomości i podatków lokalnych).

Praca cudzoziemców w polskich firmach

W nowej ustawie pojawiła się definicja „polskiego pracodawcy”. Zostały dopracowane definicje i terminy związane z podmiotami zagranicznymi delegującymi cudzoziemca do pracy w Polsce. Było to niezbędne z perspektywy dostosowania przepisów dotyczących zezwoleń na pracę. Zmiany w ustawie dotyczą też działalności agencji pracy tymczasowych. Jeśli pracownikowi zmienił się pracodawca, ale nie zmieniły się warunki pracy, to agencja została zwolniona z konieczności uzyskania nowego zezwolenia na pracę. Usprawnia to zatrudnianie cudzoziemców. Określono, że praca wykonywana na umowę o pracę w czasie oczekiwania na nowe zezwolenie na pracę będzie pracą legalną. Oczywiście w przypadku zmiany stanowiska u tego samego pracodawcy, ale przy warunku, że odbywać się to będzie po co najmniej roku pracy na podstawie umowy o pracę i jeśli nowa umowa będzie także umową o pracę i na pełny etat.

źródło: Pixabay

Pracodawca, który chce zatrudniać cudzoziemców powinien przejść odpowiednie szkolenie lub zasięgnąć fachowych opinii. Warto znać zmieniające się rozporządzenia i ustawy, gdyż zatrudnianie pracowników  obcokrajowców może wiązać się z błędami proceduralnymi, a tym samym z wysokimi karami.  Należy pamiętać, że zasady zatrudniania cudzoziemców spoza UE w Polsce określa ustawa o cudzoziemcach, umowy międzynarodowe o zasadach dwustronnej współpracy państw oraz ustawa o promocji zatrudniania i instytucjach rynku pracy. W 2019 roku obowiązywać będzie nowa ustawa o rynku pracy. Każdy pracodawca, który ma zamiar zatrudnić pracownika cudzoziemca powinien dopełnić wszelkich formalności oraz w razie jakichkolwiek wątpliwości zwrócić się do specjalizujących się w tej dziedzinie ekspertów, którzy z wszelkimi zmianami ustawowymi są na bieżąco.