Z dniem 1 stycznia 2017 roku weszły w życie zmiany w ustawie o podatku VAT. Zmianie uległ też model opodatkowania VAT dla wielu wykonywanych na terenie Polski robót budowlanych. Wprowadzono poważne zmiany w zakresie fakturowania usług budowlanych. Co się zmieniło? Dlaczego? Jakie skutki spowodują zapisy w ustawie? Jaki będzie VAT na usługi budowlane? Czytaj! A jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości - koniecznie zwróć się do specjalistów podatkowych.

VAT w budownictwie 1

Dlaczego wprowadzono zmiany w podatku VAT?

Wprowadzone zmiany w VAT na usługi budowlane mają zapewnić organom podatkowym nowe uprawnienia. Specjaliści alarmują jednak, że przysporzyć mogą nowych obowiązków podatnikom i uderzą w budowlańców. Firmy boją się sankcji w wysokości 30 lub nawet 100% wysokości VAT w przypadku źle podjętych decyzji. Wprowadzenie zmian związanych z odwrotnym obciążeniem ma na celu walkę z wyłudzeniami podatku VAT. Państwo wprowadzeniem ustawy na VAT budowlany chce uszczelnić system podatkowy oraz ograniczyć nadużycia i oszustwa w tej dziedzinie. Zmiany dotyczą prac budowlanych (budynków mieszkalnych i niemieszkalnych), także obejmujących naprawę, porządkowanie, konserwację, przebudowę i rozbiórkę budynków, wykonywanie inwestycji elektrycznych czy instalacji cieplnych, odbiór robót budowlanych (uznany za dostawę towarów).

VAT w budownictwie 2

Rodzaje faktur na usługi budowlane od 1 stycznia 2017 roku

Co się zmieniło w stosunku do roku 2016? Podmiotem zobowiązanym do rozliczenia podatku VAT w 2016 roku był sprzedawca. Przepisy jasno określały, że moment powstania obowiązku podatkowego uzależniony był od statusu nabywcy. Przepisy określające status nabywcy opisywał art. 106b ust. 1 ustawy o VAT. Obowiązujące w 2016 r. zasady zostały zmienione przez ustawę z dnia 1 grudnia 2016r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (DZ.U. 2016 poz. 2024). Zmieniono art.17 określający podmioty uznawane za podatnika w określonej transakcji. Zmianie uległ także zapis załącznika 11 (dot. wykazu towarów, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 7). Dodano też załącznik 14 (dot. wykazu usług, o których mowa w art.17 ust.1 pkt 8).

Usługi budowlane VAT od 1 stycznia mogą być fakturowane w nast. sposób, z uwzględnieniem statusu odbiorcy usługi:

  • Odbiorca będący osobą fizyczną – tzw. „faktura krajowa” – wystawiana na zasadach ogólnych. Obowiązek podatkowy u sprzedawcy powstaje z datą wykonania usługi.
  • Odbiorca będący firmą - inwestorem – tzw. „faktura na usługi budowlane”. Moment obowiązku podatkowego powstaje z datą wystawienia faktury. Faktura nie może być wystawiona później niż 30 dni od wykonania usługi.
  • Odbiorca będący głównym wykonawcą, płatnik podatku VAT – tzw. „faktura na usługi budowlane z odwrotnym obciążeniem”. Obowiązek zapłacenia podatku VAT został przerzucony na odbiorcę.

Odwrotne obciążenie VAT

Odwrotne obciążenie VAT to procedura, która przenosi obowiązek rozliczania podatku VAT ze sprzedawcy na nabywcę. Nabywca jest zobowiązany do rozliczenia podatku VAT na zasadzie odwrotnego obciążenia jeżeli spełni warunki określone w art. 17 ust.1 pkt. 8:

  • Przedmiotem sprzedaży są usługi wyszczególnione w załączniku 14 ustawy o podatku VAT. Punkty 2-48 załącznika nr 14 wymienia usługi budowlane, punkt 1 tego załącznika związany jest z prawem do emisji gazów cieplarnianych.
  • Sprzedawcą musi być czynny podatnik VAT, który nie korzysta ze zwolnienia z podatku VAT na podstawie art. 113 ust 1 i 9 – podatnik ściśle określony w art.15 ustawy o VAT.
  • Nabywcą usługi jest podatnik opisany w art.15 ustawy. Musi być jednak zarejestrowany jako „podatnik VAT czynny”.
  • Firma świadczy swoje usługi jako podwykonawca.

Warunki zastosowania odwrotnego obciążenia w usługach budowlanych

Jeżeli wszystkie powyższe warunki występują łącznie, to sprzedawca nie wykazuje na fakturze stawki i kwoty podatku VAT, ale zamieszcza adnotację „odwrotne obciążenie”. Sprzedaż jest zaznaczana dodatkowo na składanej deklaracji VAT-27. Wszelkie informacje podsumowujące oraz ewentualne korekty do przekazanych informacji będą musiały być składane wyłącznie poprzez narzędzie komunikacji elektronicznej. Można dokonywać tego jedynie za okresy miesięczne. Firmy muszą więc pamiętać, by od 25 lutego br. wysyłać do urzędu deklarację VAT-27 za miesiąc styczeń 2017 i tak dalej. Jeżeli nie zaistniał którykolwiek z warunków określonych w art. 17 ust.1 pkt. 8 wówczas usługodawcy stosują dotychczasowe zasady rozliczeń usług budowlanych i budowlano-montażowych. Ekonomiści wskazują, że najwięcej stracić mogą tzw. podwykonawcy. Usługi budowlane VAT są świadczone przez inwestora, głównych wykonawców i podwykonawców. Płynność finansowa generalnych wykonawców powinna się poprawić, ponieważ wykonawca otrzyma od podwykonawców faktury bez VAT. Będzie więc ponosić koszty netto swoich usług. Wprowadzenie odwrotnego obciążenia może spowodować według specjalistów w dziedzinie podatków wzrost zatorów płatniczych, gdyż podwykonawcy przestaną wykazywać podatek do zapłaty, ale nie przestaną ponosić kosztów działalności. Płynności finansowej podwykonawców może zagrozić zakup materiałów budowlanych, gdyż będą musieli oni płacić sprzedawcom za towary i usługi cenę zawierającą VAT. Sami zaś będą otrzymywać należności bez VAT. U podwykonawców nie pojawi się podatek należny i nie będzie z czego odliczać podatku naliczonego. Przestaje więc działać dotychczasowy mechanizm kompensowania podatku należnego podatkiem naliczonym. Doprowadzi to do tego, że podwykonawca będzie co miesiąc wnioskował o zwrot VAT, zamiast, jak było to dotychczas wpłacać co miesiąc podatek na rachunek urzędu skarbowego. Podwykonawca będzie mógł odzyskać nadwyżkę podatku VAT na dwa sposoby: może przenosić ją na kolejne okresy rozliczeniowe (ale zagrażać to może płynności finansowej prowadzonej przez niego firmy) lub występować o zwrot VAT (na zwrot czekać trzeba będzie 60 dni lub do czasu zweryfikowania rozliczenia - nawet 3 miesiące)!

VAT w budownictwie 3

Wątpliwości związane z wprowadzeniem zapisów w Ustawie o podatku VAT budowlanym

Pełen katalog usług podlegających nowym zasadom rozliczeń podatku VAT został stworzony w oparciu o tzw. Polską Klasyfikację Wyrobów i Usług (PKWiU). Trudności jednak sprawia przyporządkowanie do konkretnej grupy, szczególnie w przypadku kompleksowo świadczonej usługi związanej z dostawą towaru i wykonaniem usługi (dostawa wraz z montażem) oraz ustaleniem tego, jaka będzie stawka VAT na usługi budowlane. Tutaj głównym problemem dla właścicieli firm jest zaklasyfikowanie pewnych działań, gdyż nie istnieją akty prawne określające zasady przyporządkowania niektórych działań i czynności. Ustawa nie definiuje pojęcia podwykonawcy. Na etapie konsultacji wdrażanej ustawy Ministerstwo Finansów odniosło się do tego problemu w ten sposób, że powołało się na słownikową definicję pojęcia. Według słownika podwykonawcą jest więc „firma lub osoba wykonująca pracę na zlecenie głównego wykonawcy”. Jeżeli podwykonawca zleca wykonanie usług kolejnemu podwykonawcy, to traktowany jest jako wykonawca główny. Branża budowlana stoi w obliczu dużych zmian. Przedsiębiorcy, którzy oferują usługi objęte tzw. odwrotnym obciążeniem VAT nie mogą wykazywać należnego VAT i tym samym skompensować z nim podatek od towarów i usług nabytych w związku ze świadczeniem usługi. Mogą wystąpić o zwrot VAT. Jednak specjaliści w dziedzinie księgowości mówią wprost, że będzie to procedura utrudniona. Organy prowadzące kontrole mogą wstrzymywać zwrot podatku na czas prowadzonych działań weryfikacyjnych dot. zasadności zwrotu. Dlaczego? Organy podatkowe, aby potwierdzić zasadność wypłaty podatku będą zmuszone sprawdzić rozliczenia podatnika, innych podmiotów biorących udział w obrocie towarami lub usługami i sprawdzić zgodność tych rozliczeń z faktycznym przebiegiem przeprowadzonej transakcji. Procedura ta może trwać nawet kilka miesięcy. Właściciele firm budowlanych obawiają się, że działania te mogą zachwiać płynnością finansową prowadzonych przez nich biznesów. W przypadku wykrycia jakichkolwiek nieprawidłowości Naczelnik Urzędu Skarbowego z mocy prawa może wyrejestrować podmiot z rejestru podatników VAT i przedsiębiorca w tej sytuacji nie uzyska zwrotu podatku. Lęk właścicieli firm odnośnie kary związanej z błędnym naliczeniem podatku VAT nie jest bezpodstawny. Eksperci wskazują, że podatnicy mogą mieć wątpliwości, co do tego jak zakwalifikować swoje usługi. Klasyfikacja PKWiU opisuje, które konkretne usługi będą podlegać odwrotnemu obciążeniu podatkowemu, ale nie ma w niej wytycznych, jak traktować usługi złożone. Podatnik sam będzie musiał zadecydować, czy powinien dzielić usługę na: roboty budowlane (podlegające odwrotnemu obciążeniu) oraz na usługi projektowe i dostawę materiałów (nie podlegają odwrotnemu obciążeniu). Kary mogą być wysokie – obowiązek zapłaty podatku wraz z odsetkami oraz 30% sankcja VAT. Zapisy Ustawy o podatku VAT nie precyzują tzw. refakturowania usług budowlanych. To też budzi wśród budowlańców emocje. Nie wiadomo bowiem, czy względem nich stosować odwrotne obciążenie, czy nie. Specjaliści podpowiadają, że należy przyjąć, iż w przypadku refakturowania podatnik sam otrzymał i świadczył usługi, więc odwrotne obciążenie ma także zastosowanie. Wątpliwości dotyczą także określenia momentu wykonania usługi budowlanej. Dla celów podatkowych nie zawsze należy wiązać moment wykonania usługi budowlanej lub budowlano-montażowej ze spełnieniem formalności cywilnoprawnych (podpisania protokołu zdawczo-odbiorczego).

VAT w budownictwie 4

Inne zmiany w zakresie odwrotnego obciążenia podatkiem VAT

Ustawa obowiązująca od 1 stycznia 2017r. zmieniła także zakres dostaw, dla których obowiązek rozliczenia podatku VAT przez nabywcę uzależniony jest od wartości dostawy w ramach transakcji jednolitej gospodarczo. Obowiązujący w 2016 roku załącznik 11 do ustawy o VAT wskazywał, że obowiązek ten dotyczy towarów wyszczególnionych w poz. 28a-28c . Od 1 stycznia zmieniono zakres towarów. Dotyczy on pozycji od 28-28c. Kolejne zmiany w ustawie dotyczą także załącznika 11. Do listy towarów objętych odwrotnym obciążeniem dodano np. srebro i platynę (nieobrobione plastycznie, bądź w postaci półproduktu lub proszku), a także metale szlachetne, nieszlachetne, srebro platerowane złotem (nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu), elektroniczne układy scalone (wyłącznie procesory). Dokonano także zmian w pozycji 22a i 22c. Szczegółowe przepisy związane z zasadami rozliczania na zasadach odwrotnego obciążenia dot. usług budowlanych opisują także prawa do emisji gazów cieplarnianych (Art. 17 ust.8).

VAT w budownictwie 5

Zmiana ustawy spowodowana chęcią uszczelnienia systemu podatkowego w Polsce wprowadziła wiele wątpliwości w stosunku do dotychczasowego sposobu prowadzenia firm związanych z branżą budowlaną.  Pojawiło się palące pytanie, na które nie ma jednoznacznej odpowiedzi – „jaki VAT na usługi budowlane”? Czy walka z wyłudzeniami podatku VAT okaże się skuteczna? Dowiemy się kiedy nastąpi podatkowe podsumowanie w branży budowlanej roku 2017. Faktem jest, że zmiany związane z podatkiem VAT w branży budowlanej zmieniły całkowicie schemat opodatkowania świadczonych przez podwykonawców usług budowlanych. Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości związane z podatkiem VAT w budownictwie, zwróć się do naszego biura!

 

źródło: Pixabay oraz TaxExpert24